Pionierzy - Społecznej gospodarki rynkowej

Po pierwsze Konstytucja

Tuż po uchwaleniu Programu rodzina 500+ pisałem:

Technologiczna szansa zespolenia rynkowych i demokratycznych mechanizmów samoregulacji zasobów i oczekiwań uczestników stosunków gospodarczych, wymaga obecnie wprowadzenia nowych standardów i form instytucji infrastruktury społecznej gospodarki rynkowej. Kryterium skuteczności rządowych działań na rzecz odpowiedzialnego rozwoju Polski, będzie nawiązywanie współpracy pomiędzy politykami społecznymi rządu a politykami społecznymi wspólnot samorządowych, przy współtworzeniu tej infrastruktury.

W tym kontekście Program rodzina 500+ jest finansowym zasileniem Polaków dla przechodzenia z ekonomii dominacji kapitału jako czynnika rozwoju, do ekonomii dominacji pracy jako czynnika rozwoju. Zgodnie z postanowieniami artykułu 18 naszej Konstytucji. Jest też wypełnieniem artykułu 20 stanowiącego, że to solidarność, dialog i współpraca, mają dopełniać zasady wolności gospodarczej i własności prywatnej. 1)

Uważam, że słabością rządowego projektu Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju, jest nie tylko pominięcie ekonomicznego znaczenia Programu rodzina 500+ ale i pominięcie zmian jakie następować powinny w najbliższych latach w ustroju Społecznej gospodarki rynkowej. Odpowiednio do zmian w stylu życia, do zmian w kulturze życia publicznego a dodatkowo odpowiednio do postanowień naszej całkiem użytecznej Konstytucji,

Co było, co będzie

Gospodarka sieci wiedzy poszerza zakres Społecznej gospodarki rynkowej zarówno w obszarze dostawców jak i odbiorców. Odpowiednikiem polepszania efektywności rywalizacji, przez innowacje przedsiębiorczości gospodarki sieci wiedzy, jest polepszanie mechanizmów samorządności, dla bezpośredniego udziału obywateli w politycznej samoregulacji. Oba procesy możliwe są dzięki wykorzystywaniu cyfrowej komunikacji do polepszania relacji we wszystkich dziedzinach naszego życia. Tej cyfryzacji, która już dziś pozwala na wprowadzanie takich instytucji sieciowej rywalizacji jak startupy, giełdy innowacji, klastry pakietowe, czy takich instytucji demokracji jak budżety obywatelskie, fundusze posagowe, klastry zasobowe. 

Rys. 1. Modele Społecznej gospodarki rynkowej przed (było) i po (będzie) wprowadzeniu cyfrowej komunikacji w sieci wiedzy (opracowanie Andrzej Madej).

Tak to nowe instytucje przedsiębiorczości, spotykają się z nowymi instytucjami samorządności, poszerzając przestrzeń aktywności dostawców i odbiorców dóbr i usług Społecznej gospodarki rynkowej (por. rys. 1).

Te instytucje widać już dziś. Zapewne powstaną jeszcze ciekawsze, równie udatnie pożytkujące cyfryzację relacji międzyludzkich dla roztropnego i dobroczynnego wykorzystywania zasobów.

Zmiany w zdrowiu

Wyzwania cyfryzacji Społecznej gospodarki rynkowej dotykają wszystkich dziedzin naszego życia. Zacznijmy od zdrowia. Pisząc w maju 2016 o wyzwaniach zmian systemu ochrony zdrowia, wskazałem na dwa prawdopodobne scenariusze:

W pierwszym, oczekiwanym, odpowiedzialność opiera się na osobistych kompetencjach dla korzystania z dostępnych sieciowo rejestrów wiedzy o stanie zdrowia (por. rys. 2).

Model humanistyczny, powiązany jest z paradygmatem odpowiedzialności Samopomoc zdrowia, jako podstawą (i) rozwoju wiedzy o ryzykach dolegliwości i o metodach ich łagodzenia oraz (ii) roztropnej i dobroczynnej pracy dla przeciwdziałania zapaściom i łagodzenia ich skutków. Humanizm w tym modelu, jest podkreślony wzbogaceniem wprowadzonej przysięgą Hipokratesa, osobowej odpowiedzialności lekarza za stan zdrowia pacjenta w okresie choroby oraz opartej na miłości i solidarności, moralnej odpowiedzialności człowieka za dobrostan członków rodziny i za życie innych ludzi.

Wprowadzenie Modelu humanistycznego dla wykorzystania nowych cyfrowych zasobów informacji o zdrowiu i nowych zasobów wiedzy, jest szansą na rozwijanie wolności w społeczeństwie sieci wiedzy.

Ale proces oczekiwanych zmian systemu ochrony zdrowia, musi uwzględnić fakt, że gwałtowny rozwój nowych narzędzi i technologii jest powiązany z inwestycjami dokonywanymi przez ośrodki finansujące badania i rozwój oraz ich komercyjne upowszechnianie. Inwestycji, których powodem są kalkulacje uzyskiwania w przyszłości korzyści finansowych.

Tymczasem, zgodnie z logiką budowania warunków dla globalnej rywalizacji w obecnej, schyłkowej fazie kapitalizmu, ośrodki te prowadzą od wielu lat promocję rozwiązań redukujących tożsamość człowieka do produktywności i konsumeryzmu. Dewastując tym samym ten wymiar kompetencji społecznej, który jest źródłem poczucia odpowiedzialności za los drugiego człowieka i pracy solidarnej.

Dlatego trzeba przewidywać, że równolegle do promocji rozwiązań właściwych dla humanizacji systemu ochrony zdrowia, trwać będzie promocja rozwiązań alternatywnego modelu wykorzystania cyfrowych zasobów informacji o zdrowiu człowieka.

Ten drugi model służyć będzie efektywności zwrotu z kapitału inwestowanego w dostarczanie nowych narzędzi (aparatury medycznej), produktów (lekarstw) oraz organizacji usług medycznych. Dlatego też określiłem go terminem Model kapitalistyczny i powiązałem z paradygmatem odpowiedzialności Sterowanie zdrowiem. Powiązałem, wprowadzeniem nowej instytucji służącej centralnemu zarządzaniu indywidualnie dedykowanych programów zdrowia, nazwanej „Cyberpastuchem medycznym". 2) 

Rys. 2. Alternatywne modele i paradygmaty systemu ochrony zdrowia społeczeństwa sieci wiedzy (opracowanie Andrzej Madej).

Modele humanistyczny i kapitalistyczny systemu ochrony zdrowia różnią się zatem podmiotem odpowiedzialności za jakość zdrowia. W pierwszym będzie to człowiek w jego relacjach solidarnych, w drugim będzie to ośrodek zarządzający pracą instytucji medycznych. Pierwszy model wymaga od ludzi postawy i kompetencji do podejmowania pracy solidarnej, drugi wymaga mentalnej zgody na centralne sterowanie naszym zdrowiem. W pierwszym modelu rozwój wiedzy medycznej, dostarczany będzie pacjentowi i lekarzowi poprzez Chmurę medialnej medycyny, w drugim modelu poprzez Cyberpastucha medycznego.

W społeczeństwie sieci wiedzy respektującym łacińską wizję człowieka, naszej wolności służyć będzie Model humanistyczny.
Model kapitalistyczny wykorzysta system ochrony zdrowia do korupcji, segregacji i wykluczania społecznego.

Pionierzy ekonomii solidarności

Komentując projekt rządowej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wskazałem na postulaty wykorzystania nowoczesnych technologii dla podnoszenia dobrobytu.

A. Należy respektować organikę życia społecznego i koncentrować się na czynnikach, które umożliwiają wspólnotom powiększanie kompetencji dla samodzielnego powiększania dobrobytu.

B. Należy obawiać się skutków segmentacji życia społecznego i wprowadzania czynników, które limitują potrzeby, programują zakresy i sposoby zaspokajania dobrobytu. 3) 

Zapewne jest jeszcze zbyt wcześnie, na próbę definiowanie pojęcia „dobrobyt” w relacji do utrwalonych w literaturze kategorii makroekonomicznych. Brakuje doświadczenia, języka, odwagi.

Nie jest jednak za wcześnie na refleksję o możliwych konsekwencjach gigantycznych zmian technologicznych jakie zachodzą w systemie ochrony zdrowia. O konsekwencjach, każdej z możliwych alternatyw przemian ustrojowych, dla naszej wolności.

Opowiadając się za modelem humanistycznym, trzeba realnie ocenić bariery dla jego wprowadzenia. I to nie tylko bariery tworzone przez rzeczników interesów korporacji. Wiadomo że korporacjom znacznie łatwiej będzie zarabiać w modelu kapitalistycznym. Czy barier tworzonych przez elity zawodów medycznych. Wiadomo, że elity zawodowe oczekują przede wszystkim stabilności struktur i uprawnień.

Ale przede wszystkim trzeba uwzględnić siłę oporu bariery przyzwyczajeń społecznych do korzystania z obecnych opiekuńczych rozwiązań. Jakkolwiek niedoskonałych, to tworzących wrażanie bezpieczeństwa i sprawiedliwości. To złudne poczucie możliwości utrzymania dotychczasowych zasad racjonalności służby zdrowia, w czasach cyfrowej otwartości nieograniczonego spektrum technologii medycznych, dobrze współgra z częstą niechęcią do poodejmowania ryzyk samodzielności, do podejmowania trudu solidarności, do podejmowania odpowiedzialności za korzystanie z wolności.

Podstawą dla przełamania tej trzeciej, mentalnej bariery, mogą być tylko bezpośrednie przykłady konkretnych postaw dzielności pracy. Przykłady faktycznego praktykowania cnoty pracodzielności, jako piątej właściwości europejskiego człowieczeństwa. Obok roztropności, umiarkowania, męstwa i sprawiedliwości. Zgodnie z fundamentem aksjologicznym dla społeczeństwa sieci wiedzy, który genialnie rozpoznali w tożsamości Polaków i postawili u progu pontyfikatu Jana Pawła II, giganci lubelskiej szkoły personalizmu.

Dla formowania postawy procodzielności jako kluczowej kompetencji nowego stylu życia, potrzeba nam dziś w Polsce przewodnictwa praktyków. Ludzi, znający smak owoców pracy jako wyrazu godności, ze swojej życiowej praktyki.

Potrzebni są seniorzy, bogaci życiowym doświadczeniem, jako mistrzowie pracy organicznej. 4)   
Jako pionierzy nowoczesności i solidarności w ekonomii. 

-----------------------------

1) Więcej: Społeczna gospodarka rynkowa, Andrzej Madej 20.02.2016

2) Więcej: Modele systemu ochrony zdrowia, Andrzej Madej 01.05.2016  

3) Więcej: Czas potrzebnych zmian, Andrzej Madej 22.09.2016

4) Więcej: Seniorzy pionierami nowoczesności, Andrzej Madej 05.10.2016

Pierwszy artykuł o Ekonomii solidarności opublikowałem  na NEonie24 28.02.2015.